De Godin Ondenkbaar
De brief op zondag
Lieve M.J.
Laten we eerlijk zijn: als morgen Amerika Mexico binnenvalt, doet me dat weinig. Ik ken Mexico niet, heb er vooroordelen over (‘Alle Mexicanen eten drugs, dragen sombrero’s als broek en hebben belachelijk dikke gitaren’) en ik zal er niet snel op vakantie gaan.
Zo denken Amerikanen over Oekraïne.
De Amerikanen die ik ken (van Nederlandse afkomst) moest ik twee weken geleden uitleggen dat Oekraïne een zelfstandig land was en niet meer behoorde tot het Russische Rijk. Ze dachten dat het een soort Overijssel van Nederland was, als je begrijpt wat ik bedoel. Toen ik het had uitgelegd zeiden ze: “Oh, het is wat België voor Nederland is.’’ Ja, dat klopt. Elf maanden waren wij in 1830 in oorlog met België. Niet eens zo lang geleden. We kunnen best eens overwegen om weer met België oorlog te voeren. Dit keer niet om België toe te eigenen, maar om ze te dwingen van heel Nederland Belgiëland te maken. Ik weet dat Belgen ons haten, en dat er Nederlanders zijn die neerkijken op België en die problemen los je in één keer op door te spreken over Belgiëland. Of Vlaanderland. Wat kan mij een naam schelen? Stel dat Nederland ‘Stront’ had geheten, zouden we dan een ander land zijn? Ik denk het niet. Dan waren wij de Stronters, een vreemd volkje. Lopen graag in de stront, ruiken ook naar stront en dat vinden ze lekker. Nou en? Als we er maar goed aan verdienen.
Ik heb daarnet weer de zoveelste ruzie gehad met een linkse kennis. Links wil alles oplossen met een vettige moraal, rechts wil daden. Links heeft misschien goede ideeën - een ijzeren moraal levert altijd wel ideeën, omdat meteen wordt gezien wat niet ‘deugt’ maar kan ze niet op- en inlossen. Daar heb je rechts voor nodig. Ondernemers die geld verdienen. Je kunt vinden dat bepaalde bombardementen te ver gaan, en je kunt de daders voor het gerecht slepen en in het gevang stoppen, maar om het land weer op te bouwen heb je slimme kapitalisten nodig. Mijn kennis vond kapitalisme een gevaarlijke religie met geld als God. “Maar dan wel een God die bestaat. Dat kan je van de meeste Goden niet zeggen,’’ antwoordde ik. Ik ben het wel met hem eens dat kapitalisme een vernietigend ideaal kan zijn, zoals elk idealisme dat is, maar met louter moraliteit bouw je geen landen, geen steden, geen scholen. Je schrijft er Heilige Boeken mee vol. Een goede moraal is overigens niets anders dan een vorm van beleefdheid. Je kunt niet altijd beleefd zijn.
(Ik zeur hè? Waarom zeg je niet dat ik zeur? Dat hadden we afgesproken.)
Vind je me naïef omdat ik geloof in kracht van cultuur? De muzen zorgen voor een andere verwoording, andere beelden. Ik bedoel: de iPad was niet zo ontworpen als Star Trek niet had bestaan. Zo denk ik erover. Wat is een vrede zonder de Vijfde van Beethoven? Waarom dat zo is weet ik eigenlijk niet.
Het is vreemd zoals ik de laatste tijd anders ben gaan denken over vrede. Vrede is een cliché geworden. “Er moet vrede” komen. Ja, wie wil dat niet? “Wij vallen jullie land binnen, verkrachten jullie vrouwen en dochters en schieten alle mannen tussen de twintig en veertig dood, we pikken al jullie sieraden en grondstoffen en als jullie nou niks doen, is het vrede.’’
Ja zeg, krijg de typhus, draai je kontje maar in een rondje en stop je doosje maar in een roosje. Wie wil er nou geen vrede? Vrede is niks, maar het is ook alles. En om dat alles gaat het. Een gegijzelde die niet wordt gedood, leeft ook in vrede. Alstublieft, dank u wel.
(Ik heb vannacht gedroomd dat mijn huis een schip was, dokter Freud. En ik zeilde weg. Ik werd bang, omdat ik juist niet bang was, maar het juist prettig vond. Angst dat ik zou sterven… Snap je? Het schip drijft weg… Dus ik werd drijfnat wakker, terwijl ik daarna, tegen de ochtend droomde dat ik in Berlijn was dat in Amerika lag. Ik weet niet waarom ik je dit schrijf. Misschien heb jij een idee.)
Ik drijf misschien weg van de wereld. Er is ook veel drama in het leven in het algemeen en in het mijne in het bijzonder, al is dat niets vergeleken bij het leed, hoe heet het, o ja, het leed in sommige oorlogsgebieden.
Tja, Europa gaat haar defensie op orde brengen, lees ik in de krant. Het kost ons ongeveer duizend bommen en granaten per inwoner. Moeten we wel geld lenen. Ik snap het allemaal niet, maar ik durf niets te zeggen omdat ik dan nog dommer lijk dan ik al ben. Maar als je miljarden kunt lenen voor pang, pang, pang, waarom kan je dan geen miljarden lenen voor onderwijs, armoede huizenbouw, ik noem maar wat. Europa wordt op deze manier een huis met een veel te hoge hypotheek. En wie gaat er betalen als je niet aan je hypotheek kunt voldoen? Alles doet men om de Rus tegen te houden. Maar als Poetin nou sterft, en er komt een soort Grandi in het Kremlin die zegt dat hij heel graag in de Europese Unie wil en elk niet-aanvalsverdrag ondertekent dat je je kunt voorstellen, wat gaan we dan doen? Zeg niet dat dit nooit kan gebeuren…
De God Denkbaar, Denkbaar de God, schreef W.F. Hermans.
Kom op, Godin Ondenkbaar, Ondenkbaar de Godin, blaas genie in ons. Dan komt vrede vanzelf.
Ik groet u allen zeer en jou in het bijzonder.
Theodor
Uit Het Parool
